ปรากฏการณ์อปเพลอร์  คือ  การที่ผู้สังเกตได้ยินความถี่ของแหล่งกำเนิดเสียงเปลี่ยนไป   เมื่อผู้สังเกตและแหล่งกำเนิดมีการเคลื่อนที่สัมพันธุ์กัน (เคลื่อนที่เข้าหากันหรือแยกห่างออกากกัน)
เมื่อแหล่งกำเนิดเสียงมีการเคลื่อนที่  ทำให้ความยาวคลื่นที่ผู้สังเกตได้รับเกิดการเปลี่ยนแปลง  และเนื่องจากความเร็วของผู้สังเกต  ทำให้อัตราเร็วของเสียงที่มาถึงผู้สังเกตเปลี่ยนแปลงไป  ทั้งสองกรณีนี้หรือกรณีใดกรณีหนึ่ง  จะทำให้ผู้สังเกตได้ยินเสียงที่มีความถี่เปลี่ยนไป   จึงทำให้ผู้สังเกตได้ยินเสียงทุ้มหรือแหลมขึ้น  โดยผู้ฟังจะได้ยินเสียงมีความถี่มากขึ้นเมื่อผู้ฟังเคลื่อนที่เข้าหาแหล่งกำเนิด  และผู้ฟังจะได้ยินเสียงมีความถี่ต่ำลงเมื่อผู้ฟังเลื่อนที่ออกากแหล่งกำเนิด 

ปรากฏการณ์ดอปเพลอร์เป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นได้กับคลื่นทุกชนิด  เช่น  คลื่นกล คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า  เป็นต้น และกล่าวเป็นกรณีได้ว่า  ปรากฏการณ์ดอปเพลอร์เป็นปรากฏการณ์ที่ความถี่ของคลื่นที่ปรากฏต่อผู้สังเกตเปลี่ยนปากความถี่เดิม  ซึ่งเป็นผลจากแหล่งกำเนิดลื่นเลื่อนที่หรือผู้สังเกตเลื่อนที่  หรือทั้งแหล่งกำเนิดและผู้สังเกตเลื่อนที่

  

สรุปการคำนวณเรื่องปรากฏการณ์ดอปเพลอร์

1. ความยาวคลื่นเสียงจะขึ้นกับแหล่งกำเนิดเท่านั้นไม่ขึ้นกับผู้สังเกต

• ถ้าแหล่งกำเนิดมีการเคลื่อนที่   จะทำให้ความยาวคลื่นของเสียงเปลี่ยนแปลง  โดย   ?หน้า จะสั้นลง ,?หลัง   จะยาวขึ้น                                        
• ถ้าแหล่งกำเนิดหยุดนิ่ง   ความยาวคลื่นเสียงในทุกทิศทางจะเท่ากันหมด

สูตรนี้แทนค่าตัวเลขของ   u  และ   ?s   ลงไปได้เลย  โดยไม่ต้องคิดเครื่องหมายของเวกเตอร์  u  และ   ?s    
u  = ความเร็วเสียง,  ?s   =   ความเร็วแหล่งกำเนิด   ,  ?0  =   ความเร็วผู้สังเกต  ,
?S  =   ความถี่แหล่งกำเนิด

2.   ความถี่ผู้สังเกตได้รับ  (ความถี่ปรากฏ  ??)  คำนวณได้จากสูตร

          การใช้สูตรนี้  ต้องคำนึงถึงเครื่องหมายของ   ?0  และ  ?s  ด้วย    โดยยึดหลักดังนี้
ก. ลากเวกเตอร์จากแหล่งกำเนิด  s ไปหาผู้สังเกต  o  โดยกำหนดทิศนี้เป็นทิศ  +  เสมอ
ข. ถ้า  ?0  หรือ ?s  มีทิศตามเวกเตอร์ที่กำหนด ให้แทนค่าลงในสูตรเป็นค่า  +ได้เลย  ถ้า  ?0   หรือ ?s  มีทิศสวนทางกับเวกเตอร์ที่กำหนด  ต้องแทนค่าด้วยค่าติดลบไปในสูตร
ค. ถ้ามีลมพัดมาเกี่ยวข้อง    จะทำให้อัตราเร็วของเสียงเปลี่ยนไป   ในการคำนวณทุกสูตรต้องเปลี่ยน  u
เป็น  u  ?   ?  m  เมื่อ  ?  m  คือ  ความเร็วของลมพัด

 

        

  การใช้สูตรนี้  ต้องคำนึงถึงเครื่องหมายของ   ?0  และ  ?s  ด้วย    โดยยึดหลักดังนี้
ก. ลากเวกเตอร์จากแหล่งกำเนิด  s ไปหาผู้สังเกต  o  โดยกำหนดทิศนี้เป็นทิศ  +  เสมอ
ข. ถ้า  ?0  หรือ ?s  มีทิศตามเวกเตอร์ที่กำหนด ให้แทนค่าลงในสูตรเป็นค่า  +ได้เลย  ถ้า  ?0   หรือ ?s  มีทิศสวนทางกับเวกเตอร์ที่กำหนด  ต้องแทนค่าด้วยค่าติดลบไปในสูตร
ค. ถ้ามีลมพัดมาเกี่ยวข้อง    จะทำให้อัตราเร็วของเสียงเปลี่ยนไป   ในการคำนวณทุกสูตรต้องเปลี่ยน  u
เป็น  u  ?   ?  m  เมื่อ  ?  m  คือ  ความเร็วของลมพัด
โดย  ถ้าลมพัดเข้าหาผู้สังเกต   ให้ใช้  u + ?  m    ถ้าลมพัดออกจากผู้สังเกต  ให้ใช้  u - ?  m    
ดังนั้น  กรณีที่มีลมพัด  จะได้สูตรจะเป็นดังนี้

หมายเหตุ     1. ถ้าผู้สังเกตหยุดนิ่ง  จะได้   ?0   = 0  ,  ถ้าแหล่งกำเนิดเสียงอยู่นิ่ง  จะได้  ?s  =  0
2. ปรากฏการณ์ดอปเพลอร์จะเกิดขึ้นเมื่อมีอัตราเร็ว  ?0   และ  ?s   ตัวใดตัวหนึ่งหรือทั้งสองตัวอยู่     
ในแนว o  และ  s ไม่มีอัตราเร็วเลย  จะไม่เกิดปรากฏการณ์ดอปเพลอร์  ความถี่ที่ผู้สังเกต     
ได้รับจะเท่ากับความถี่ของแหล่งกำเนิดเสียง
3. ผู้สังเกตจะได้ยินเสียงความถี่สูงสุดเมื่อผู้สังเกตและแหล่งกำเนิดเคลื่อนที่เข้าหากัน   และจะได้ยิน      
เสียงมีความถี่ต่ำสุดเมื่อเคลื่อนที่ออกจากกัน